KAYNAŞTIRMA SINIFLARINDA ÇALIŞAN SINIF ÖĞRETMENLERİNİN SINIF YÖNETİMİ BİLGİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ
Özet
Bu çalışmada, kaynaştırma uygulamaları yapılan sınıflarda çalışan sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimine ilişkin bilgi düzeylerinin betimlenmesi amaçlanmıştır. Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi bilgi düzeylerini ölçmek için araştırmacı tarafından çoktan seçmeli bir Sınıf Yönetimi Bilgi Testi hazırlanmıştır. Sınıf Yönetimi Bilgi Testi (SYBT), 4 ilde toplam 481 sınıf öğretmenine ulaştırılmış, SYBT ile birlikte verilen demografik bilgi formunu tam olarak dolduran 379 sınıf öğretmeninin yanıt kâğıtları öğretmenlerin sınıf yönetimi bilgi düzeylerini betimlemek amacıyla analiz edilmiştir. Bulgulara göre, kaynaştırma uygulamaları yapılan sınıflarda çalışan sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimine ilişkin bilgi düzeylerinin birbirine benzer ve sınırlı olduğu; öğretmenlerin yaş, deneyim ve mezun olunan bölüm gibi demografik özelliklerinin öğretmenlerin sınıf yönetimi bilgileri ile ilişkili, ancak cinsiyetin ilişkisiz olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sınıf yönetimi, sınıf yönetimi bilgi düzeyi, kaynaştırma
EXAMINING THE LEVEL OF CLASSROOM MANAGEMENT KNOWLEDGE OF TEACHERS IN INCLUSIVE CLASSROOMS
Abstract
The purpose of this study was to investigate the level of classroom management knowledge of inclusive classroom teachers. Classroom Management Literacy Test (CMLT) which was developed by the researchers was used in the study. The data were collected by CMLT from 379 elemantary classroom teachers who had students with special needs in their classrooms. The findings indicated that the level of classroom management knowledge of the teachers was limited and homogeneous; in addition, demographic characteristics of the teachers such as age, experience and education were found to be effective variables on knowledge of the study group.
Key Words: Classroom management, classroom management knowledge level, inclusion
Tartışma ve Sonuç Bölümünün İncelenmesinin Faydalı Olacağı Düşünülebilir...
Tartışma ve Sonuçlar
Bu araştırmada, sınıfında özel gereksinimli öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi bilgi düzeyleri araştırılmıştır.
Öğretmenler en fazla 31 puan alınabilen Sınıf Yönetimi Bilgi Testi’nden ortalama 12,86, en yüksek ise 25 puan almışlar; standart sapma ise 3.77 olarak bulunmuştur. Betimsel istatistik verileri, araştırma grubunda yer alan öğretmenlerin sınıf yönetimine ilişkin bilgilerinin oldukça homojen ve sınırlı olduğunu düşündürmektedir. Öğretmenlerin sınıf yönetimi bilgi düzeylerini gösteren bu sonuç, çalışma grubu bu araştırmanın çalışma grubu ile benzer özellikler gösteren, ancak öğretmenlerin bilgi düzeyleri ve kullandıkları sınıf yönetimi stratejileri yanında özyetkinlik algıları ile kaynaştırmaya ilişkin tutumlarını da inceleyen araştırma (34) sonuçlarıyla benzerdir.
Ankara ilindeki devlet okullarının kaynaştırma uygulamaları yapılan sınıflarında çalışan 201 öğretmenden veri toplanan bu araştırmada, öğretmenlerin SYBT’nden ortalama olarak 13,33 puan aldığı ve puanların standart sapmasının 4,17 olduğu bulunmuştur. Araştırmacılar, bu sonucun öğretmenlerin sınıf yönetimi bilgi düzeylerinin sınırlı ve öğretmenlerin bilgi düzeyleri açısından birbirine benzer özelliklere sahip olduğunu gösterdiğini belirtmişlerdir. Araştırmada veri toplanan öğretmenlerin sınıf yönetimi bilgi düzeylerinin sınırlı olduğunu gösteren sonuç, öğretmenlerin mesleğe hazırlanırken sınıf yönetimine ilişkin işe yarar ve pratik bilgileri kazanamadıklarını gösteren araştırma bulgularıyla uyumlu görünmektedir (32,40).
Öğretmen yetiştiren kurumlarda sınıf yönetimi derslerinin genelde kredisi düşüktür ve içerikleri öğretmenlerin etkili sınıf yönetimi stratejilerini öğrenmeleri açısından yetersizdir. Bu nedenle öğretmenler etkili sınıf yönetimi stratejilerini sınıflarda yeterince kullanmamaktadırlar (23,26,41). Ülkemizdeki sınıf yönetimi kitapları ( 42,43,44,45,46,47,48,49) ile üniversitelerde verilen sınıf yönetimi derslerinin içerikleri incelendiği zaman, öğretmenlerin sınıfta karşılaşabilecekleri yönetimsel sorunları çözmelerini sağlayacak etkili sınıf yönetimi stratejilerinin yeterince kapsanmadığı görülmektedir. Sınıf yönetimi tüm öğretmenlerin en önemli kaygı kaynaklarından biri olmasına karşın (27,28,29,30,31) konuya ilişkin ‘bilimsel bilgi’nin göz ardı edildiği ve bu alanın öğretmenlerin kişisel becerileri ile çözüm üretmeye çalıştıkları bir alan olarak görüldüğü düşünülmektedir.Kaynaştırma Sınıflarında Çalışan Sınıf Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi ... 703 September 2011 Vol:19 No:3 Kastamonu Education Journal Bilgi testi içeriğinde özel gereksinimli çocuklara ilişkin soruların olmasının da öğretmenlerin SYBT’nden düşük puan almalarına yol açtığı düşünülebilir. Sınıflarında özel gereksinimli öğrenci olan öğretmenler bu çocuklarla çalışmak için kendilerini hazırlıksız olarak görmekte, özellikleri açısından farklı öğrencilerin bulunduğu sınıflarda öğretim yapmak ve sınıfı yönetmek konusunda bilgilerinin yetersiz olduğunu ifade etmektedirler (2,4).
Diğer taraftan sınıf yönetimi kitaplarının ve sınıf yönetimi derslerinin içeriğinde özel gereksinimli çocuklara ilişkin yeterince bilgi bulunmamakta, kaynaştırma ortamlarında çalışırken kullanılabilecek yönetim stratejileri yer almamaktadır. Türkiye’de yayınlanmış sınıf yönetimi kitapları incelendiğinde sadece iki kitapta (45,47) özel gereksinimli çocuklarla ilgili ayrı bir bölüm olduğu görülmektedir. Diğer kitaplarda ise bu çocuklardan ya hiç bahsedilmediği ya da küçükbaşlıklar ve paragraflar içinde ele alındıkları görülmektedir. Kitaplarda genellikle özel gereksinimli çocuklarla ilgili tanımlar verilirken, bu çocukların sınıf davranışlarını yönetme ile ilgili bilgiler neredeyse hiçbir kitapta bulunmamaktadır. Bunun yanı sıra özel gereksinimli çocuklarla ilgili bilgiler genellikle problem davranışlarla ilgili bölümlerde yer almakta, bu da özel gereksinimli çocukların genellikle sınıfın problem kaynağı olarak görüldüğünü düşündürmektedir.
Türkiye’de yapılan çalışmalara bakıldığında da (4,50,51,52) sınıfında özel gereksinimli öğrenci olan öğretmenlerin hem sınıfı yönetmek hem de öğretim ile ilgili güçlükler yaşadıkları, özel gereksinimli çocuklarla çalışmak için yeterli deneyime sahip olmadıkları, sınıfta sergilenen problem davranışları daha çok öğrencilerin özelliklerine atfettikleri ve dolayısıyla öğrenci davranışı ile kendi davranışları arasındaki ilişkiyi fark edemedikleri görülmektedir. Bütün bu etkenler göz önüne alındığında, Sınıf Yönetimi Bilgi Testi’ni yanıtlayan öğretmenlerin testten düşük puan almaları, öğretmenlerin özel gereksinimli çocuklara ilişkin bilgilerinin ve deneyimlerinin yetersizliğinin bir yansıması olarak ta değerlendirilebilir. Bu çalışmada öğretmene ait değişkenlerin sınıf yönetimi bilgilerini etkileyip etkilemediği de araştırılmış, cinsiyetin bilgi düzeylerinde değişikliğe yol açmadığı, ancak sınıf yönetimi bilgi düzeylerinin yaş, deneyim ve öğretmenlerin mezun oldukları bölüme göre farklılaştığı bulunmuştur. Cinsiyet, öğretmenlerin sınıf yönetimlerine ilişkin fark yaratacak bir değişken olarak düşünülmesine karşın bu araştırma bulguları sınıf yönetimi bilgi düzeylerinin cinsiyete göre değişmediğini ortaya koymuştur. Cinsiyetin sınıf yönetimi bilgi düzeyi üzerinde etkisi olmadığını gösteren sonuç, kadın öğretmenlerin sınıf yönetimi süreçlerinde daha etkili olduğunu gösteren araştırma (53) bulguları ile çelişirken, sınıf öğretmenlerinin yetkinlik algılarının kadın ve erkek olma durumuna göre değişmediğini gösteren araştırma (54) sonuçlarıyla tutarlı olarak değerlendirilebilir.
Deneyim ve yaşları fazla olan öğretmenlerin az olanlara göre (21 yıl ve daha fazla deneyime sahip olan öğretmenlerin daha az deneyime sahip olanlara; 46 ve daha yukarı yaşta olanların 45 ve daha düşük yaşta olanlara göre) sınıf yönetimi bilgi düzeylerinin daha düşük olduğu bulunmuştur. Buna göre yaşı büyük olan ve deneyimi fazla olan öğretmenlerin sınıf yönetimi bilgileri daha azdır. Araştırmanın bu bulgusu Su704 Nevin GÜNER ... Eylül 2011 Cilt:19 No:3 Kastamonu Eğitim Dergisi cuoğlu, Demirtaşlı ve Güner (34) tarafından yapılan araştırma ile örtüşse de alan yazında, demografik değişkenler ile sınıf yönetimi bilgi düzeyi arasındaki ilişkiyi araştıran çalışma bulgularının çelişkili olduğu görülmektedir.
Bir çalışmada (32), yeni öğretmenlerin sınıf yönetimi alanında hazırlıksız olduklarını ortaya koyan bulgular elde edildiği görülmektedir. Deneyimsiz öğretmenlere sınıfta karşılaştıkları sorunlara bulacakları çözüm yollarının anket yolu ile sorulduğu araştırmanın sonuçları, öğretmenlerin sorunlarla karşılaştıkları zaman kullanacaklarını belirttikleri stratejilerin etkili sınıf yönetimi stratejilerini kapsamadığını ortaya koymuştur. Emmer ve Stough (16) deneyimli olarak tanımlanan öğretmenlerin alan bilgilerinin önemli bir kısmını sınıf yönetimi bilgilerinin oluşturduğunu; deneyimsiz öğretmenlerin ise sınıf yönetimi konusunda kendilerinden daha az emin olduklarını vurgulamışlardır.
Bir başka araştırmada ise deneyimli ve yeni öğretmenlerin kaygı düzeyleri karşılaştırılmış, yeni öğretmenlerin sınıf yönetimi alanında deneyimli olanlara göre daha fazla kaygı duydukları bulunmuştur (55). Ritter ve Hancock (28) tarafından yapılan bir araştırmada ise deneyimli ve yeni öğretmenlerin kullandıkları sınıf yönetimi stratejileri arasında fark olmadığı; ancak geleneksel eğitim almış deneyimli öğretmenlerin öğrenci davranışları üzerinde daha az kontrole sahip oldukları bulunmuştur. Siebert (29) ise, öğretmenlerin sınıf yönetimi alanına ilişkin bilgilerinin, alanda çalışırken, deneyimleri arttıkça edinildiğini belirtmektedirler. Bir başka araştırmada da (56) öğretmenlerin kıdemlerinin artması ile sınıfa hâkim olma, sınıfı yönetme gibi davranışlarının olumlu olarak arttığı ortaya çıkarılmıştır.
Engelli ve engelli olmayan çocukların devam ettiği toplam 31 okulda çalışan öğretmenlerden veri toplanan ve öğretmenlerin yetkinlik ile tükenmişlik algıları arasındaki ilişkinin incelendiği araştırmada (57) ise deneyimli öğretmenlerin kendilerini daha yetkin hissettikleri, deneyimsiz öğretmenlerin ise daha çok tükenmişlik yaşadıkları bulunmuştur.
Bütün bu sonuçlar, bu araştırmada elde edilen ve daha az deneyimi olan öğretmenler lehine çıkan sonuçla çelişkili olarak değerlendirilebilir. Bu araştırmada, demografik değişkenlere göre sınıf yönetimi bilgi düzeylerinin incelenmesi ile ortaya çıkan en çarpıcı sonuç ise öğretmen yetiştiren fakültelerden mezun olmayıp, öğretmenlik sertifikası alarak mesleğe giren öğretmenlerin SY bilgilerinin, sınıf öğretmenliği bölümü mezunlarına göre anlamlı derecede yüksek olmasıdır. Benzer bulgu Sucuoğlu, Demirtaşlı ve Güner (34) tarafından yapılan araştırmada da bulunmaktadır. Öğretmenlik programlarından mezun olan ve öğrenimleri sırasında sınıf yönetimi dersi almış olan öğretmenlerin sınıf yönetimi alanında yeterliklerinin daha yüksek olmasını beklemek doğaldır. Ancak sınıf öğretmenliği mezunu olanların diğerlerine göre sınıf yönetimi alanında bir avantajlarının olmadığı Guliyeva (56) ve Boldurmaz (53) tarafından da ortaya konmuştur. Guliyeva (56) araştırmasında, sınıf öğretmenliği mezunu olanlara göre diğer bölümlerden mezun olanların sınıf yönetiminde kuralları oluşturma ve sınıfı yönetmede daha tecrübeli ve yetenekli olduğu sonucuna varmıştır. Boldurmaz (53) ise ilköğretim öğretmenlerinin sınıf yönetimlerini gözlem yoluyla değerlendirdiği araştırmasında, sınıf öğretmenliği mezunları ile diğer bölüm mezunları arasında kullandıkları sınıf yönetimi stratejileri açısından fark olmadığını bulmuştur. Araştırmacı bu sonucun alan dışı öğretmenlerin daha özverili çalışKaynaştırma Sınıflarında Çalışan Sınıf Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi ... 705 September 2011 Vol:19 No:3 Kastamonu Education Journal maları ve mesleği kabullenmeleri ile açıklanabileceğini düşünmüştür. Ancak öğretmen yetiştiren fakültelerden mezun olanların, sınıf yönetimi bilgi testinden diğerlerine göre daha iyi sonuçlar alamamış olmaları, bu programların öğrencilerini sınıf yönetimi alanında ne kadar hazırlayabildikleri sorusunu akla getirmektedir. Ülkemizdeki devlet okullarında çalışan ve sınıfında özel gereksinimli öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimine ilişkin bilgilerini inceleyen bu araştırmanın sonuçları, öğretmen yetiştiren fakültelerde sınıf yönetimi derslerinin yeniden ele alınmasını ve alanda çalışan öğretmenlerin hizmet içi eğitimlerle sınıf yönetimlerinin güçlendirilmesi gereğini ortaya koymaktadır.
AŞAĞIDAKİ UYGULAMAYA TIKLAYARAK ÇALIŞMANIN TAMAMINI İNCELEYEBİLİRSİNİZ.
Yorumlar