OTİZM ve İLAÇ KULLANIMI
Otizm ve İlaç Kullanımı
Otizm, son yıllarda görülme olasılığı çok hızlı bir biçimde artan bir nörogelişimsel problem haline geldi.
Otizm, hala içinde birçok belirsizliği barındırması nedeniyle herkesin kendisinde konu ile ilgili bir şeyler söyleme, çocuklarımıza yardım ettiğini düşünerek müdahalelerde bulunma, ya da geçen günlerde yaşadığımız gibi kötü niyetli kişilerin çocuklarımızı suistimal etme cesareti bulduğu bir alan gibi görünmektedir. Otizm’in gerçekten bilimsel olarak tanınması bu alana karşı farkındalığı arttıracaktır.
Otizmden etkilenmiş çocuğa sahip ailelerin ve bu çocuklarla çalışan eğitimcilerin belki de en çok problem yaşadığı alanların başında, Otizmde İlaç Kullanımı gelmektedir. Bu nedenle Gazetemizin ‘Engelsiz Antalya Köşesi’nin yazarı Özel Eğitim Uzmanı Uğur Kaya, bu konuda Antalya’da otizmden etkilenmiş çocuklar ve ailelerine desteği ile tanınan Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr. Nurdan Erengin ile konu hakkında röportaj yaptı.
Otizmde ilaç kullanımı Otizmden etkilenmiş her çocuk için gerekli midir?
Hayır Otizmden etkilenmiş her çocuk için ilaç kullanımı gerekli değildir. Otizmde ilaç kullanımı otizmin yanında ek belirtiler olduğunda gerekli olmaktadır.
İlaç Otizmin çözümü müdür?
İlaç Otizmi düzeltmez, otizmin tedavisi özel eğitimdir. Ancak çocuğun ek bir takım problemleri varsa örneğin ‘Depresyon’u varsa nasıl diğer çocuklarda depresyon problemi oluyorsa Otizmden etkilenmiş çocuğunda depresyon problemi olabilir, otizmden etkilenmiş çocuğunda uyku problemi olabilir, davranış problemleri olabilir, biz otizmin yanında bu belirtileri tedavi etmek için ilaç kullandırıyoruz, eğer çocuğun otizmin yanında ekstra bir belirtisi yoksa ilaç kullandırmıyoruz.
Forumlarda ya da sosyal paylaşım sitelerinde bize iletilen bir diğer soru ise şu şekilde, otizm tanısı alan çocukla ilgili olarak ailelerimiz ilaçtan korktuklarını çocuklarının tüm hayatları boyunca bu ilaçları kullanmaları gerekecek mi?
Söylediğim gibi Otizmde her çocuğun ilaç kullanması gerekmeyebilir fakat sıkıntılarımızdan bir tanesi şu; Otizmden etkilenmiş çocuk Hekime gittiğinde o anda bir takım davranış problemleri varsa ya da stereotipik hareketlerin yoğunluğu çocuğun günlük yaşantısını bozuyorsa, hekim bunları azaltmak için bir miktar ilaç kullandırabiliyor, fakat daha sonra ailenin hekimle bağlantısı kesilebiliyor ve aile bu ilacı o kadar uzun süre kullanıyor ki, çocuk iki yıl sonra geliyor fakat o iki yıl içerisinde o kadar çok şey değişiyor ki yani ilaç kullanımında kontrollere gidip, yan etki kontrollerinin hekim tarafından değerlendirilmesi gerekir. Otizmde pratikte yaşadığımız en çok gördüğümüz problem bu, ilaç kullanan çocuğun ortalama üç ayda bir kontrole gelmesi gereklidir. Bazı ilaçların gereğinden fazla uzun kullanılması ek başka sorunlara neden olmaktadır. İlaç gerektiğinde kesinlikle kullanılması ama gerekmediğinde de kesinlikle bırakılması gereken bir şey. İlaca başlama ve bırakma otizmde zorlandığımız iki alan.
Otizmin tıbbi sağaltımında yaygın olarak kullandırdığınız ilaçlar nelerdir ?
Risperdal, Abilify gibi ilaçlar otizmde yoğun kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlarla ilgili çok fazla çalışma yapılmıştır. Bu ilaçlar otizmde belli bir takım davranış kalıplarını azaltmakta, çalışmalara göre de sosyal ilişkiyi bir miktar arttırmakta etkili olan ilaçlardır. Bu ilaçlarla ilgili en büyük sıkıntılarımızdan biri çocuk ta kilo artışına neden olması. Başta bu aile tarafından iyi görülse de ilerde obeziteye ve metabolik bir takım sorunlara neden olmaktadır. Bu nedenle bu ilaçları kullanırken belli aralıklarla kan seviyelerine bakılıp kan şekerleri, karaciğer fonksiyonları, kolestrol düzeylerine, vücut yağ oranına bakılması gerekir. Tabi ilaca ihtiyaç kalmadıysa da kesinlikle ilacı kesmek gerekir.
Peki bu ilaçların pozitif etkilerini basamaklayabilir miyiz?
Özellikle Antipsikotik dediğimiz Risperdal, Abilify gibi ilaçlar şiddet davranışları gibi davranım sorunlarında oldukça etkili oluyor, stereotipik hareketleri azaltmada etkili oluyor, çocuğun sosyal uyumunun artmasında etkili oluyor, çünkü bu davranışlar öğrenme becerilerini etkileyen davranışlardır. Buradaki amaç öğrenme becerilerini arttırmak kesinlikle. Çok hareketli çocukta hareketi bir miktar azaltıyor…
Zaten bizim eğitim ortamımıza bu şekilde ilaç kullanarak davranış problemleri daha az olarak gelen bir çocuk hazıroluş becerilerini daha iyi gerçekleştirdiği için aldığı eğitim de daha etkili oluyor.
Evet özel eğitim hayatı daha kolay oluyor, ailenin birlikte yaşaması daha kolay oluyor, şöyle düşünelim bazı çocuklarda stereotipik hareketler o kadar yoğun oluyor ki, çocuğu o hareketten alıp başka bir şeye yönlendirebilelim ya da bu davranışlar kendine zarar verme, etrafa zarar verme boyutunda olabiliyor, amacımız kendine ve çevresine en az düzeyde zarar vermesini sağlamak.
Zaten sosyal ortamlarda da stereotipik davranışlar dikkat çekici olduğu için hemen insanlar tarafından etiketlenme ve çocuğa karşı negatif tutumlara da neden olmaktadır.
Bu ilaçların pozitif etkileri bunlar, bunun yanında eğer çocuğun depresyonu varsa Antidepresanlara da başlarız bu ilaçların beraber ya da ayrı kullanımı kombinasyonları farklı olup çocuğa göre değişmektedir. Bazen otistik çocuklarda öfke davranışlarının altında depresyon olabilir. Bu çocuklar dili ve sosyal iletişimi uygun kullanarak kendini ifade edemediği için kendi iç dünyalarında depresyondaki zevk alamama, mutsuzluk gibi duyguları ifade biçimi öfke ile ortaya çıkabiliyor. Yani otizmde beynin işleyişi çok farklı olduğu için depresyonun belirtileri de çok farklı olabilmektedir. Bu nedenle Antidepresanlardan da oldukça fayda görülebiliyor.
İlaç tedavisi ile önerilen diğer sağaltım uygulamaları nelerdir, birinci sıraya tabii ki özel eğitimi yazabiliriz. Onun dışında yan tedbirler ne olabilir, bildiğiniz gibi alanda tıp ve özel eğitimin dışında bir çok şey geziyor ve herkes otizmin sağaltımı konusunda çok etkili olduğunu iddia ediyor, değişik yöntemler, adına terapi eklenmiş birçok şey söz konusu?
Tıbbi ve bilimsel olarak onların hiçbirinin geçerliliği yok, bazı şeyler alternatif tıp diyebileceğimiz alana girmekte burada ailelerin karar vermesi gereken durumlar söz konusu ama ailelerin bu kararı verirken duygu ve para sömürüsü yapan kişilere karşı dikkatli olması gerekmektedir. En önemlisi Özel Eğitim ailelerin mutlaka uzman kişilerden özel eğitim desteğini kesintisiz sürdürmesi gerekiyor. Bunun yanında ülkemizde en önemli sorun ailelere uygulanan desteğin azlığı söz konusu, anneler ciddi düzeyde depresyon yaşıyor, babaların büyük kısmı evden uzaklaşıyor ve ailenin bu depresif yapısı çocuğun da depresyonda olmasına neden oluyor. Çocuğun depresyonda olması aileyi daha zora sokuyor, bunun gibi durumlarda aileye danışmanlık ve tedavi hizmeti olmadığı için ailelerde umut verici bazı şeylerde çözüm aramak zorunda kalabiliyorlar. Alternatif tıp dediğimiz alanda gerçekten insanı rahatlatan şeyler olduğu gibi gerçekten de umut ve para tacirleri de var, burada karar aileye düşüyor. Tıbbın dolduramadığı boşlukta kalan yerlerin bir şekilde umutla dolması lazım işte burada alternatif tıp devreye girebilir. Burada dikkat edilmesi gereken şey alternatif tıp ve yöntemlerin tıbbın yerine geçmemesi, bunun ayırımının iyi yapılaması gerekmektedir.
İlaç tedavisi mi Özel Eğitime destektir yoksa Özel eğitim mi ilaç tedavisine destektir sizce?
Her çocuk özel eğitime gitmelidir, bu kesin ve şart bir durumdur, özellikle de çocuk ne kadar küçükse ne kadar yoğun ve doğru özel eğitim alırsa o kadar kazançlı durumdayız çocuk adına, eğer çocuğun ek bir takım sorunları olursa ve ilaçla halledilmesi gerekirse ilaç o zaman devreye girecek, ilaç şart değil ama doğru özel eğitim değişmez şart.
İlaç kullanımı ile ilgili bize iletilen sorular ve genel duyduğumuz hekim olmayan kişilerden duyulan sloganlar şöyle; ilaç çocuğu uyutuyor sakın kullanmayın, ya da tam tersi, İlaç çocuğu hırçınlaştırıyor sakın kullanmayın bu konuda neler söylemek istersiniz.
İlaçlar yan etki olarak birkaç gün uyku hali yapabilir, hırçınlık yapabilir, bunlar asıl amacımız değil bunlar ilaçların yan etkisi ve bu yan etkiler hekimle konuşulduğunda doz ayarlaması yapıldığında veya birkaç gün beklendiğinde geçer, söylediğim gibi periyodik kontrollerin olmaması da bu durumda problem olmaktadır. Bunlar yan etkilerdir bunlar istediğimiz etkiler değildir. Bunlar hekimle işbirliği ile geçecektir, zaten buradaki amacımız problem davranışları azaltmak için çocuğu uyutmak değil, bu bir yan etki doz ile ayarlanabilir. İlaç kullanımında amaç çocuğu uyutmak değildir.
Gerekli olduğunda uygun biçimde ilaç kullanan çocuklarla ilgili özel eğitimcilerden ne gibi dönütler alıyorsunuz, ben kendi adıma ilaç kullanması gereken ve uygun biçimde hekimler tarafından ilaç kullandırılan öğrencilerimle çalışmalarımızda daha hızlı ve başarılı ilerlediğimiz kanısındayım. Neler söylemek istersiniz.
Uygun kullanıldığında eğer gerekliyse uygun dozda kullanıldığında eğitimciler çalışmalarının çok daha verimli geçtiğini söylüyorlar. İlaçların bireysel yan etkileri de olabilir yani siz bile bir antibiyotik aldığınız da hiçbir hekim o antibiyotiğin sizde yan etki yapmayacağını garanti edemez. Bir antibiyotik bir çocukta alerji yaptı diye tüm çocuklarda alerji yapacak diye bir şey yok, genellememek lazım, ilaç uygun düşmana uygun dozda kullanıldığında çok önemli bir silah olabilmektedir. Birçok ilacın etkililiği kanıtlanmıştır gerektiği zamanlarda da ilaç vermemek de çocuğa zarar verir. Çok basit düşünmememiz lazım ‘çocuğu uyutuyor’ ilaç konusunda çok basit bir tanımlama olur. Amacımız dağın zirvesine tırmanmak ve oraya birçok yol var bazen bir yol tıkanabilir öbür yola geçebiliriz, bazen ilaç yolu açık, özel eğitim yolu hep olmalı ama.
Son olarak Ailelerimize ilaç kullanımı ile ilgili tavsiyeleriniz nelerdir.
En önemlisi hekim kontrolünde olacak, çocuklarda ilaca başlarken ilaca karşı ailenin negatif düşünceleri ve kullanım boyutunda kontrol eksikliği en çok yaşadığımız sorun. Başlarken başlamayı da bilmiyoruz, bitirmeyi de bilmiyoruz. Çok kontrolsüz ilaç kullanıldığı olabiliyor, iki yıl, üç yıl boyunca hiç hekime gitmeden aynı dozu devam ettiren aileler olabiliyor. O zaman bu ilacın bize faydası olmadı denebiliyor. Bildiğiniz gibi olumsuz örnekler çok çabuk yayılır. Bugün tüm Türkiye’ de dört milyon çocuk parklarda oynadı haber olmaz ama bir çocuk kaçırılınca hemen haber olur. İlaç konusu da öyle çok fazla olumlu durum varken hep olumsuz durumlar konuşulur yayılır. Aileler kaygılı olabilir ama bizim ilaçlarımızın antibiyotikten bir farkı yok. Örneğin sigara kanser yapar insanlar çocuklarının yanında sigara içer bu onları ürkütmüyor çünkü sigarayı biliyorlar ama ilaç bilinmediği için ürküp kaygılanıyorlar. İlaçlar uygun tanıda uygun kullanıldığında ciddi fayda sağlar bundan da mahrum olmamak gerekir. Otizm de de yüzde yüz ilaç kullanılacak diye bir şey yok otizmde antidepresanda kullanabiliriz, antipsikotikte kullanabiliriz, uyku ilaçları da kullanabiliriz çocuğun o andaki sıkıntısına göre değişir. Mesela bir çocukta yoğun depresyon görebiliriz bu depresyon çocukta akşam üstleri kendine vurma etrafa vurma hırçınlık davranışı olarak görülebilir, bu çocuğa Prozac verebiliriz, a otizmde Prozac’mı olur dememek gerekiyor pratikte bunları görebiliyoruz, hekimin burada tanıyı doğru koyması çok önemli.
Yorumlar
HARUN TAVLI
İSLAM TIBBI’NIN OTİZME BAKIŞ AÇISI, OTİZMİN SEBEPLERİ VE TEDAVİ YÖNTEMİ HAKKINDA ÖZGÜN-FARKLI BİR ÇALIŞMA 2 adet dosya erişim linki: https://docplayer.biz.tr/173218595-Otizme-bitkisel-tedavi-otizmin-sebepleri-hakkinda-ozgun-calisma.html İbni Sina'nın El kanun fittıb isimli eserinin orjinali dijital ortamda yayınlandı. A.B.D Yale University Medical Library tarafından The Canon of Medicine (Tıbbın Kan
Ekrem Açıkel
Dğerli bilgiler için çok teşekkür ederim bir çok sorumuza cevap niteliğinde olmuş.
Gülsüm Oluk
şeymaya 1 ml abılayf bakşam sabah veriyorum fakat bir türlü dikkatını toparlamıyor hemen çabuk sıkılıyor her şeyden kepra 2 ml veriyorum çunki aglama kırızlerimizi ancak kepra kesti. fakat eminim ayağınıdaki şişlik ilaçtan çapada baktırdım .ilaçların yan etkisi deyil dediler bende ilacııı kestim denemek için azalrarak ayağındaki şiş gitti iki defa denedimikisindede ilaçtan olduğdan eminim artık . bayramdan sonra yin